Wat is epigenetica?
Epigenetica is de wetenschap die onderzoekt hoe genen worden aan- of uitgeschakeld door omgevingsfactoren en leefstijl. Dit proces bepaalt hoe systemen in het lichaam worden geprogrammeerd en hoe ze in de toekomst zullen reageren.
Genen aan- en uitschakelen
Een gen is een klein stukje van het DNA dat de code bevat voor een specifieke eigenschap. Het menselijk genoom bestaat uit ongeveer 22.000 tot 30.000 genen, maar niet al deze genen zijn continu actief. Het aan- en uitschakelen van genen is functioneel, omdat dit helpt om in zowel de huidige generatie als toekomstige generaties problemen te voorkomen.
Genen met negatieve eigenschappen, zoals vatbaarheid voor bepaalde ziekten, kunnen door omgevingsfactoren “uitgeschakeld” worden. Voorbeelden van dergelijke factoren zijn:
- Roken
- Voeding
- Beweging
- Gebruik van computers en telefoons
- Temperatuur (warmte en kou)
Wat zijn epigenen?
In het verleden werd gedacht dat het genenpakket dat je meekrijgt bij de geboorte volledig bepaalt hoe je lichaam functioneert. Inmiddels weten we dat epigenen een belangrijke rol spelen. Het woord “epi” komt uit het Grieks en betekent “op” of “bij.” Epigenen verwijzen naar de omstandigheden waaraan je wordt blootgesteld.
Epigenetische omstandigheden beïnvloeden samen met je genetische aanleg hoe je lichaam functioneert. Deze omstandigheden kunnen door leefstijl en omgevingsfactoren deels worden gemanipuleerd.
Factoren die epigenen beïnvloeden
- Evolutionaire invloed:
- Niet beïnvloedbaar. Deze is vastgelegd door de evolutie.
- Transgenerationele invloed:
-
- Je erft genetische én epigenetische informatie van ouders en grootouders.
- Klimaat van de baarmoeder:
-
- Tijdens de laatste drie maanden van de zwangerschap wordt de epigenetische informatie van een kind gevormd. Stress of andere negatieve invloeden in deze periode kunnen het leven van het kind blijvend beïnvloeden.
- Leefstijl:
-
- Dit is de meest beïnvloedbare factor.
De rol van leefstijl
Een ongezonde leefstijl met veel stress, slechte voeding en weinig beweging kan leiden tot:
- Depressie
- Hart- en vaatziekten
- Diabetes
- Auto-immuunziekten
- Kanker
- Chronische vermoeidheid en pijn
- Mondziekten zoals cariës, gingivitis en parodontitis
Interventies op het gebied van voeding, beweging en ontspanning kunnen je lichaam positief beïnvloeden. Door je leefstijl aan te passen aan je genetische aanleg kun je je gezondheid verbeteren en fit oud worden.
Hoe kun je je epigenen positief beïnvloeden?
Een gezonde leefstijl bestaat uit:
- Voldoende slapen
- Gevarieerd en gezond eten
- Regelmatig bewegen
- Geestelijke uitdaging
- Voldoende ontspanning
- Niet roken
- Matig gebruik van alcohol
- Goede mondhygiëne
Reguliere geneeskunde
De reguliere geneeskunde omvat de medische disciplines die officieel worden erkend door de overheid en zorgverzekeraars. Denk hierbij aan therapieën die worden gegeven in ziekenhuizen, zoals chirurgie, interne geneeskunde en specialismen zoals fysiotherapie en logopedie.
Hoewel reguliere en alternatieve geneeskunde soms als tegenpolen worden gezien, kunnen ze elkaar juist aanvullen. Bijvoorbeeld wanneer reguliere therapieën niet voldoende resultaat opleveren. In de homeopathie wordt reguliere geneeskunde vaak “allopathie” genoemd, maar beide benaderingen kunnen in elkaars verlengde staan.
Het is echter belangrijk om het onderscheid tussen reguliere en alternatieve therapieën helder te houden, zodat je een weloverwogen keuze kunt maken voor een therapie die bij je past.